metro.

w 1845 został otwarty podziemny tunel kolejowy, ciągnący się ok. 500 m pod ulicami Brooklynu (obecnie Nowy Jork). Pierwsza prawdziwa linia podziemna, z podziemnymi stacjami została otwarta w Londynie już 10 stycznia 1863. Zbudowana płytko metodą odkrywkową, łączyła ulice Bishop's Road (Paddington) i Farringdon i miała długość 6 km. Londyńskie metro szybko się rozrastało i powstawały kolejne linie. W 1890 otwarta została pierwsza zelektryfikowana linia na świecie obsługiwana przez City & South London Railway, jednak na większości linii do 1905 wagony ciągnięte były przez lokomotywy parowe, co wymagało zastosowania wiatraków i szybów dla wentylacji tuneli z dymu węglowego. Pierwszym tunelem pod wodą był tunel pod Tamizą wybudowany przez sir Marca Brunela i jego syna Isambarda. Początkowo projektowany dla ruchu konnego stał się częścią metra w roku 1869.

W 1870 otwarto eksperymentalną linię w Nowym Jorku, zamkniętą po trzech latach. Pierwsza kolej podziemna w kontynentalnej Europie pojawiła się w Budapeszcie w 1896 po zaledwie dwóch latach budowy. Łączyła Vörösmarty tér w centrum miasta z Széchenyi fürdő i była obsługiwana przez składy elektryczne. W tym samym roku oddano do użytku linię w Glasgow, w której wagony ciągnięte były po kablu do elektryfikacji w 1935.

W 1900 zostało otwarte metro w Paryżu. Jego pełna nazwa – Chemin de Fer Métropolitain (pl. Metropolitalna kolej żelazna) – była wiernym tłumaczeniem angielskiego London Metropolitan Railway. W języku francuskim nazwa została skrócona do pojedynczego słowa – métro – przejętego następnie przez wiele innych języków, w tym polski.

Najstarszym systemem kolei podziemnej w Stanach Zjednoczonych jest Green Line (Zielona Linia) oddana w Bostonie w 1897 r. Pierwsza regularna podziemna linia w Nowym Jorku została oddana w 1904, choć pierwsze pociągi miejskie kursowały nad ziemią już prawie 35 lat wcześniej (nieistniejąca już Ninth Avenue Line otwarta w 1868 a zamknięta ostatecznie w 1958).

Pierwsza linia półkuli południowej została zbudowana w Buenos Aires (Argentyna) w 1913 r. Najstarszą linią Azji jest otwarta 30 grudnia 1927 r. tokijska linia Ginza. Jedynym systemem metra w Afryce jest metro w Kairze (1987).

Najmniejszą miejscowością, gdzie zbudowano metro jest Serfaus w Austrii, które ma 1200 mieszkańców.

.etro w Polsce.

Warszawa
Pierwsze plany metra w Warszawie powstały już w okresie międzywojennym. Pierwsze poważne prace przerwał wybuch II wojny światowej. Krótko po wojnie powrócono do pomysłu budowy kolei podziemnej w Warszawie, szybko zmieniając koncepcję na rzecz metra głębokiego, zaawansowany projekt został jednak zarzucony z powodu kosztów i trudności przy budowie.

Działające Metro warszawskie było formalnie budowane od 15 kwietnia 1983 r. (kiedy to został wbity w ziemię pierwszy pal stalowy na trasie wykopu podziemnej kolei), a gotowy odcinek metra otwarto 7 kwietnia 1995 r., z czteroletnim opóźnieniem. I linia (Kabaty-Młociny) została ukończona po 25 latach, 25 października 2008 roku, kiedy to otwarto trzy ostatnie stacje na północnym krańcu. Obecnie planuje się budowę II linii (Połczyńska-Bródno/Gocław), której pierwszy odcinek ma być gotowy w 2013 roku[1].

Łódź.
Od I połowy XX w. planowane jest metro w Łodzi. Istnieją dwie koncepcje, z których jedna - Metro Łódź - zakłada połączenie podziemną linią dwóch dworców kolejowych miasta. Budowa:

* 1 etap - budowa Dworca CHOJNY (w tej chwili trwa 1 etap)
* 2 etap - budowanie torowiska pod ziemią
* 3 etap - połączenie Dworca Fabrycznego z Kaliskim oraz zmiana nazwy Dworzec Fabryczny na Centralny

Metro ma mieć długość 15km.

Kraków.
Po wojnie metro było także planowane w Krakowie. Ze względu na koszty zdecydowano się jednak na budowę szybkiego tramwaju, który częściowo przebiegać będzie w tunelu (na odcinku Rondo Mogilskie – Politechnika ze stacjami podziemnymi przy Dworcu i Politechnice). Jego budowa już się rozpoczęła w ramach Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego. Pierwotnie planowano zakończenie inwestycji w terminie do połowy 2006 r., co jednak ze względu na problemy z dotychczasowym tureckim wykonawcą nie nastąpiło. Następny termin - wrzesień 2008 r. - również nie został dotrzymany. Prace trwają.

W Krakowie obecnie planuje się nie budować typowego metra pod ziemią, a raczej premetro.