maya deren.

Nie mieściła się w swoim drobnym ciele. Pisarka Anais Nin nazwała ją w pamiętnikach "ukraińską cyganką w aureoli dziko kręcących się włosów". Dla filmoznawców pozostanie jednym z najważniejszych teoretyków kina i założycielką amerykańskiego kina awangardowego. Dla antropologów - badaczką wudu. Dla amerykańskiego feminizmu - patronką. Dla tych, którzy ją znali osobiście - zjawiskiem z trochę innej planety.

Rodzina Mayi Deren (Eleonory Derenkowskiej) przybyła do Stanów Zjednoczonych w 1922 roku uciekając przed pogromami Żydów na Ukrainie. Eleonora, córka psychiatry i artystki studiowała dziennikarstwo, politologię i literaturę angielską na nowojorskim Syracuse University. Podczas studiów artystka udzielała się w lewicowych organizacjach politycznych, współpracowała także m.in. z Kathy Dunham, czarnoskórą antropolog i tancerką, która jako pierwsza upowszechniała w Stanach kulturę Karaibów.

Fascynacja artystki fotografią i ruchem skierowała ją w stronę filmu. W 1943 podczas pracy nad pierwszym filmem, na sugestię męża, czeskiego artysty Aleksandra Hammida, Eleonora zmieniła imię i nazwisko na Maya Deren. Maya znaczy tyle co Iluzja.

Powstały film, (Sidła popołudnia) stał się kluczową pozycją amerykańskiej powojennej awangardy filmowej i najbardziej znanym filmem artystki. Niezwykle osobisty film wykorzystuje uzupełnione przez bardzo kobiece i poetyckie elementy wątki penetrowane przez europejskich surrealistów. W filmie tym Deren po raz pierwszy zainicjowała to co nazywała wertykalnym podejściem do kina, które w przeciwieństwie do typowgo, horyzontalnego, narracyjnego typu kina, rozwija w czasie niczym poezja, jedynie krótki moment, odczucie, stan umysłu.

W następnych latach Deren zrealizowała kilka krótkich filmów kontynuujących tropy pierwszego filmu i rozwijające je o studia tańca, przy których współpracowali artyści tej miary co John Cage, Anais Nin czy Marcel Duchamp. Równocześnie artystka prowadziła intensywną działalność organizacyjną, pisała teoretyczne teksty o filmie, współtworzyła nowojorską Filmmakers Cooperative.

W 1947 roku znalazła w kinie śpiącego między krzesłami 16-letniego japońskiego muzyka Teji Ito, którego wzięła do domu i poślubiła w następnym roku. Teji Ito współpracował przy kolejnych filmach artystki, z którą związany był aż do jej śmierci. Ważną fascynacją w życiu Mayi Deren stały się haitiańskie rytuały voodoo. W 1946 jako jedna z pierwszych kobiet otrzymała grant Fundacji Guggenheima, dzięki któremu mogła spędzić kilka lat na Haiti fotografując, nagrywając, filmując i uczestnicząc w rytuałach. Setki metrów ta?my filmowej zostały zmontowane dopiero po śmierci artystki w latach 70. przez Teji Ito pod tytułem (pod tym samym tytułem artystka opublikowała książke opisującą rytuały voodoo).

Zainteresowanie Deren voodoo skłoniło jš do zerwania z pozycją obserwatorki i rozpoczęcia aktywnego uczestnictwa w rytuale. Po powrocie do Nowego Jorku Deren współtworzyła centra praktykowania voodoo i jako kapłanka voodoo często wpadała w stany transu, co barwnie opisuje między innymi Stan Brakhage.

Stanowiła jedną z najważniejszych postaci nowojorskiej bohemy lat 50., kobietę trudną do sklasyfikowania, zachowującą niezwykłe pokłady energii aż do przedwczesnej śmierci w 1961 roku.

tu jeszcze link do więcej. maya deren

Witch's cradle (1943), unfinished work by Maya Deren with Marcel Duchamp. Remember First Papers of Surrealism: same threats, same desires.